Γράφει ο Βασίλειος Φαλτζής, Ψυχίατρος – Ψυχοθεραπευτής.

Πολλά από τα κεντρικά συμπτώματα της ΔΕΠΥ διαφοροποιούνται κατά το πέρασμα από την παιδική στην ενήλικη ζωή ενώ συχνά συγχέονται με άλλες ψυχιατρικές διαταραχές με αποτέλεσμα να οδηγούν τον μη ειδικό σε διαγνωστικά αδιέξοδα.

Οι ερωτήσεις που ακολουθούν είναι χωρισμένες σε τρεις κατηγορίες σύμφωνα με τα κεντρικά χαρακτηριστικά της ΔΕΠΥ. Ένας ενήλικας με ΔΕΠΥ (ADHD) αναγνωρίζει συχνά στον εαυτό του πολλά από τα παρακάτω χαρακτηριστικά.

Διάβασε τις παρακάτω ερωτήσεις προσεκτικά. Αν βλέπεις τον εαυτό σου σε κάποιες από τις παρακάτω περιγραφές και αν οι δυσκολίες αυτές περιορίζουν την ποιότητα ζωής σου ή δημιουργούν σημαντικά προβλήματα σε διάφορους τομείς της καθημερινότητας σου, τότε συντρέχει λόγος περαιτέρω διερεύνησης.

Πρέπει εδώ να τονιστεί ότι  οι ερωτήσεις είναι διατυπωμένες με τρόπο απλό και κατανοητό και δεν αντικαθιστούν καθ’ οιονδήποτε τρόπο την επιστημονικά δομημένη ψυχιατρική διαγνωστική διαδικασία.

Συγκέντρωση

• Δυσκολεύεσαι στο διάβασμα γιατί οι σκέψεις σου ”πετάνε” από το ένα θέμα στο άλλο;
• Καταφέρνεις να δεις μια ολόκληρη ταινία; Μήπως για να συγκεντρωθείς χρειάζεται να κάνεις κάτι άλλο ταυτόχρονα, όπως για παράδειγμα να κοιτάς το κινητό σου, να τρως τα νύχια σου ή να τρως;
• Αποσπάται εύκολα η προσοχή σου από άσχετα ερεθίσματα;
• Δυσκολεύεσαι να ακολουθήσεις περίπλοκες οδηγίες; 
• Αποφεύγεις να αναλάβεις δραστηριότητες που είναι σύνθετες ή απαιτούν συστηματική πνευματική προσπάθεια;
• Δυσκολεύεσαι να δώσεις προσοχή στις λεπτομέρειες;
• Δυσκολεύεσαι να ξανασυγκεντρωθείς αν σε διακόψουν; 
• Ξεχνάς ή χάνεις συχνά πράγματα; Κάνεις συχνά λάθη από απροσεξία;
• Δυσκολεύεσαι ιδιαίτερα σε χρονοβόρες και μονότονες δουλειές;
• Έχεις προβλήματα μνήμης; Ξεχνάς για παράδειγμα να πληρώσεις τους λογαριασμούς σου ή τα πράγματα που θέλεις να ψωνίσεις;
• Σου λένε συχνά ότι ονειροπολείς και ότι δείχνεις να μην ακούς όταν σου μιλάνε;
• Δυσκολεύεσαι να διατηρήσεις το χώρο σου σε τάξη; Το σπίτι και το γραφείο σου είναι συχνά ακατάστατα; Προσπαθείς να οργανωθείς αλλά δεν τα καταφέρνεις;
• Δυσκολεύεσαι να ξεκινήσεις μια δουλειά που βρίσκεις μονότονη και όταν τα καταφέρεις δυσκολεύεσαι να την φέρεις εις πέρας;  Αφήνεις πολλά πράγματα στη μέση γιατί καταπιάνεσαι με κάτι άλλο;
• Σου συμβαίνει να εργάζεσαι υπερβολικά με κάτι που σε ενδιαφέρει;
• Δυσκολεύεσαι να καταμερίσεις σωστά το χρόνο σου; Αργοπορείς συχνά σε ραντεβού; Αναβάλλεις συνεχώς τις δουλειές σου και τις αφήνεις για την τελευταία στιγμή;

Υπερκινητικότητα  

• Δυσκολεύεσαι να παραμείνεις καθισμένος για πολλή ώρα; Αισθάνεσαι έντονα την ανάγκη αλλάξεις θέση συνεχώς;
• Κουνάς συνέχεια τα πόδια σου, τα χέρια σου, στριφογυρίζεις στην καρέκλα ή προσπαθείς να κρατάς τα χέρια σου απασχολημένα με κάτι όλη την ώρα;
• Αισθάνεσαι την ανάγκη να αποδράσεις; Αισθάνεσαι νευρικότητα όταν δεν συμβαίνει τίποτα ιδιαίτερα συναρπαστικό γύρω σου;
• Έχεις πολλές σκέψεις και ιδέες ταυτόχρονα στο κεφάλι σου; Οι σκέψεις σου συχνά είναι χαοτικές; Το μυαλό σου δεν είναι ποτέ ήσυχο;
• Δυσκολεύεσαι να ηρεμήσεις και να αποκοιμηθείς το βράδυ; Μένεις ξυπνητός ως αργά και δεν μπορείς να ξυπνήσεις εύκολα το πρωί;
• Οι γύρω σου παραπονιούνται για τον έντονο τρόπο σου και για το ότι δε χαλαρώνεις ποτέ; Σου λένε ότι μιλάς πολύ γρήγορα και με δυνατή φωνή;
• Πλήττεις γρήγορα και αναζητείς νέες προκλήσεις περισσότερο συναρπαστικές; Σε ελκύει το ρίσκο και απεχθάνεσαι τη ρουτίνα;
• Είσαι συχνά η ψυχή της παρέας; Κάνεις συχνά τον ”κλόουν” και βρίσκεις συνεχώς τρόπους να μονοπωλείς το ενδιαφέρον;

Παρορμητικότητα

• Είσαι ανυπόμονος; Δυσκολεύεσαι για παράδειγμα σε υπερβολικό βαθμό να περιμένεις τη σειρά σου στο ταμείο; Εκνευρίζεσαι έντονα όταν κάποιος είναι αργός σε κάτι;
• Έχεις συχνά εκρήξεις θυμού χωρίς σοβαρή αιτία; Μιλάς άσχημα στους γύρω σου και μετἀ μετανιώνεις;
• Διακόπτεις συχνά το συνομιλητή σου πριν προλάβει να ολοκληρώσει;
• Κάνεις συχνά λάθη λόγω απροσεξίας ή βιασύνης; Λες πράγματα χωρίς να τα πολυσκεφτείς;
• Ξοδεύεις παρορμητικά σε αχρείαστες αγορές; Σε ελκύει το ρίσκο και η ένταση;
• Έχεις την τάση να εθίζεσαι εύκολα; Για παράδειγμα στο τζόγο, στα video games, το κάπνισμα, την υπερφαγία κτλ.
• Αλλάζεις συχνά κατεύθυνση στη ζωή σου και δίνεις στους άλλους μερικές φορές μια εικόνα ανευθυνότητας;
• Έχεις συχνά ξαφνικές μεταπτώσεις στη διάθεση σου χωρίς προφανή λόγο;
• Αντιδράς έντονα σε μικροπράγματα με ένα τρόπο που συχνά ξαφνιάζει τους άλλους αλλά γρήγορα σου περνάει;
• Παραβιάζεις συχνά τα όρια και τους κανόνες χωρίς να το καταλαβαίνεις;
• Δέχεσαι συχνά κλήσεις για παραβάσεις του Κ.Ο.Κ.;
• Δυσκολεύεσαι να σταθεροποιηθείς επαγγελματικά και συναισθηματικά;
• Αλλάζεις συχνά εργασία ή αναζητάς καινούριες σχέσεις όταν αρχίζεις να βαριέσαι;
• Μπλέκεις εύκολα σε προβλήματα και εντάσεις;